Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçeklehandan bir düzen değildir. Ahbaplık, topluluk içre insanların hakikaten elbette davrandıklarını değil, elbette davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak bâtınin vardır. Doğruluk değeri zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene ayırmak, içtimai yaşamın gerçekleşmesini sahip olmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin muhalifsına onaylama edilmesi ve uyulması müstelzim, pekâlâ güzel kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle topluluk içre insanların iktisat ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her bugün mümkündür. “İşte tüze, in davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir cümle, bir bütündür.” İnsan-in, in-tabiat ilişkilerinin insanlığın eş çıkarı ve huzuru bâtınin evrensel ilkelerle güvence şeşna kırmızıınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi bâtınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birokkalı düşün ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, topluluk sözleşmesi, tabiat ve insanlar olarak belirten konseptlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun eş iyiliğini sahip olmak için konulmuş olan ve amme gücüyle desteklenen kaide, doğruluk ve kanunların bütünüdür. Henüz münteşir bir teşhismıyla tüze, adalete yönelmiş içtimai yaşlakin düzenidir. Ahbaplık Lafız Valörı Ahbaplık kelimesi Arapça “doğruluk” kökünden hasılat ve doğruluk kelimesinin çoğkebir olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “doğruluk” kelimesinin çoğkebir “ilenme’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na için tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk manaında da kullanılır. Uygulayım Valörı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu bâtınin hala doyurucu bir teşhism mimarilamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen teşhismı ise: “Makul bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) bentlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak tüze, kendi içre yapı taşı olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri mevzu kayran kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile mevki veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna bedel Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun başlangıçlıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mevki aracılığıyla güvenceye kırmızıınmış ve cebri yaptırımlara iye olmasıdır. Ahbaplık kuralları in davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun şayan yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde dublör nitelikteki cümle durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık kayranında yaptırım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bâtınin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı lakinçlayan yaptırımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları karışmak bâtınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapis ve nakit cezaları; temel hukukunda siyasetten men, kelepir mantinota; vergi hukukunda vergi ve gümrüksüzçılık cezaları kadar değiştirilmiş tüze dallarında değiştirilmiş yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; zihini bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek veya siyasi konseptleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan tüze, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai bir yaşlakin düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, pratik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun içtimai yaşamı düzenleyip insanların barış ve asayiş içre bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Kılgı Yarar (Sosyal İhtiyaçların Huzurlanması) Hukukun pratik amacını, içtimai gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile topluluk içre canlı insanların, birbirleri ile oluşturmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın mimarisından meydana gelen gereksinimlerinı muhaliflamaya çkırmızıışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir tüze düzeni yaşamın yapı taşı gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın natürel mimarisına ve bundan müterakki gelen gereksinimlerine mütenasip sürdürmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, soylu erki gerçeklere de bağlıdır; soylu erki yoksulluklara uymalı ve onları muhaliflamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile belirli bir aranjman şeşna aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir denklik düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak sahici kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaca teşhismıyla türe, “bir denklik düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) sürdürmek üzere iki değiştirilmiş anlamda kullanılır. Doğruluk gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet manaında şahsi bir özelliği deyimler. özlük her bugün haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni bayılmak yolunda sürekli ve değişçilikmez bir çaba gösterir. İşte bu iktisat ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe peritonı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği bağlantı biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze kayranında hukuki şayan olarak kelime konusu olan türe de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Sosyete bâtınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini bâtıneren kurallar cümleü olarak tüze, bu değerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve tutmak yerinde bulunduğuna için, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü türe peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine egemen bulunan, nesnel ve salt bir şayan niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir topluluk düzenini bâtınerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; ister mevcut düzeni himaye etmek, gerekse onu değişçiliktirmeyi meşrulaştırmak bâtınin her bugün adalete başlangıçvurulur. Nesnel ve yasa üstü türe hukukta muhalifmıza müesses tüze düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim tüze manaında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, mevcut tüze düzenlerinin namına mütenasip olup olmadığı açısından bir şayan ve yorum ölçüsü olabilir. Gene bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve olumsuz muhaliflıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon abra içre olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Alışılagelen olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai yaşlakin uyacak, hem de bu içtimai yaşamın barış içre sürebilmesi bâtınin bir düzen görünümünü esenlamaya çkırmızıışacaktır.
Bir yanıt bırakın